Meer capaciteit voor toezicht en handhaving leefomgeving in 2023

10 maart werd het jaarplan 2023 Vergunningverlening, toezicht en handhaving Wabo & Omgevingswet aan de raad gezonden. Vorig jaar schreven we over het jaarplan 2022, zie hier. Net als vorig jaar maakt het jaarplan onderscheid tussen drie hoofdtaken: vergunningverlening, toezicht op de bouw en toezicht en handhaving van de leefomgeving.

vergunningverlening
Werd in 2021 nog een hoge werkdruk geconstateerd, de rapportage over 2022 spreekt over een terugval in het aantal aanvragen om een omgevingsvergunning, met name in het segment grote bouwprojecten. Onzekerheden rond de stikstofcrisis, nieuwe wetgeving, prijzen van energie en bouwmaterialen worden als oorzaken benoemd. Een groter aandeel van de aanvragen betrof daardoor aanvragen voor kleine verbouwactiviteiten. Daardoor was er ook vaker sprake van uitval (de vergunning wordt niet verleend, want geen professionele of een oneervaren aanvrager). Het betekent ook minder legesinkomsten (die gerelateerd zijn aan de totale bouwsom), waardoor in 2022 de taken niet kostendekkend waren. Het jaarplan spreekt niet over verhoging van leges, maar geeft wel aan dat in de huidige vastgoedmarkt in de toekomst kijken lastig is. De raming wordt vooralsnog niet aangepast.
Vier keer was de gemeente te laat met beslissen op een aanvraag, en moest de vergunning van rechtswege verleend worden (0,8% van het aantal verleende vergunningen).

toezicht op (ver)bouw
Toezicht op de bouw gaat vooral om toezicht op vergunde bouwplannen. Toezichthouders houden in de gaten of de veiligheid voor de omgeving van de bouwplaats geborgd is, en daarnaast wordt er toe gezien of het bouwwerk volgens de geldende regels wordt gebouwd en een veilig & gezond bouwwerk wordt voor de toekomstige gebruikers. De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de opdrachtgever.
In het nog steeds geldende beleid van de gemeente (Uitvoeringsbeleid VTH Wabo 2016-2020) worden constructieve veiligheid, omgevingsveiligheid, brandveiligheid en cultuurhistorische waarden aangemerkt als thema’s met prioriteit: voor deze thema’s wordt een naleefpercentage van 95% nagestreefd.
In 2021 sprak het jaarverslag over 365 uitgevoerde controles waar in ongeveer 35% van de gevallen een (noemenswaardige) overtreding geconstateerd. In 2022 was het aantal controles een stuk lager (265) en is in 27% van de gevallen een overtreding geconstateerd.
Alleen het thema omgevingsveiligheid heeft het naleefpercentage van 95% behaald. Het in het uitvoeringsbeleid gewenste naleefgedrag van 95% bij constructieve veiligheid, brandveiligheid en cultuurhistorische waarden wordt niet gehaald. In 27% van de gevallen overtredingen klinkt ons zorgwekkend in de oren, al is dit gelukkig minder dan het jaar ervoor.

Toezicht en handhaving bestaande leefomgeving
Voor wat betreft toezicht op bestemmingsplannen, gebruik van panden en verbouwactiviteiten is het gemeentelijk beleid dat toezicht en handhaving alleen plaatsvindt op formeel verzoek en/of als er sprake is van een direct dreigende situatie.

Er komen gelukkig uitzonderingen, en dan gaat het om:

kamergewijze verhuur van woningen/micro-appartementen
woningsplitsingen
toeristische verhuur van woningen
brandveilig gebruik
basisregistraties van objecten (met name woonfuncties)

Zo zijn er in 2022 programma’s opgezet om structureel toezicht te kunnen houden op de volgende thema’s; in 2021 stond in het jaarplan ook al “in 2021 zijn voorbereidingen gedaan om structureel/programmatisch meer toezicht te houden op de bestaande leefomgeving voor de thema’s”, het lijkt een schuifbelofte. Goede nieuws is dat in dit jaarplan staat “Voor 2023 is gerekend op meer inspanningen omdat er formeel extra opdrachten zijn gegeven voor toezicht en handhaving in het kader van de Wet BAG en in het kader van woonoverlast en huisvestingsbeleid.”

Dus nu eindelijk kan hier serieus invulling aan gegeven worden: er komen meer handen beschikbaar. Dat is zichtbaar in de urenbegroting: werd in 2022 ca 600 uur besteed aan toezicht op de bestaande leefomgeving, voor 2023 is 5300 uur begroot. Voor handhaving werden er in 2022 ca 4500 uren besteed, en is de begroting voor 2023 7500 uren. De capaciteit van toezicht en handhaving zal hierdoor fors worden uitgebreid.

In 2023 wordt verder een start gemaakt met een meerjarige aanpak op een nieuw thema: de nieuwe verplichting voor kantoorgebouwen om te voldoen aan Label C (duurzaamheid).

Op handhavingsverzoeken wordt altijd actie ondernomen; ook in 2022 zijn er meer nieuwe handhavingsverzoeken ingediend. Daardoor staat de capaciteit van het juridische team onder druk, aldus het jaarplan. Er is hierdoor actief gestuurd op de uren zodat deze binnen de ramingen zouden blijven, al komen er in 2023 wel meer uren beschikbaar.

Belang van handhavingsverzoek
Bovenstaande onderstreept het belang om handhavingsverzoeken te doen, bij het constateren van overtredingen. Dus zie je in strijd met het bestemmingsplan plotseling een restaurant in de straat verschijnen, reken er dan niet op dat de gemeente uit zichzelf zal optreden. Op veel thema’s doet de gemeente zelf namelijk nauwelijks of niet systematisch aan handhaving, ook niet als burgers informeel de gemeente ergens op aanspreken. En dat blijft een trieste constatering.
De gemeente realiseert zich dat ook; het jaarplan stelt: “Dit leidt in de praktijk tot een lastig spanningsveld voor de toezichthouders en vergunningverleners die ook informele zaken, zoals informele vragen en meldingen van inwoners en bedrijven serieus op willen pakken. Met het oppakken van informele zaken kan er voorkomen worden dat een situatie escaleert en het geeft inwoners en bedrijven het gevoel gehoord te worden.” Reden voor ons als belangenvereniging om vakere formele handhavingsverzoeken in te dienen.

Gelukkig kan dit dus op bovengenoemde thema’s rond illegale bewoning en toeristische verhuur gaan verbeteren, nu daar budget voor beschikbaar is, maar ook op andere terreinen zou je als burger verwachten dat als de gemeente regels stelt ze ook moeite doet deze te handhaven. Al helemaal nadat in 2018 de Delftse Rekenkamer een onderzoek publiceerde met de veelzeggende titel “Niet wachten op klachten”.

Omgevingsdienst Haaglanden
Naast de gemeente Delft vervult ook de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) een rol op dit beleidsveld. ODH richt zich op milieuregels voor en milieuoverlast van bedrijven.
Het verslag constateert in 2020 een toename van het aantal klachten en daaruit voortvloeiende handhavingsverzoeken, waardoor de uitvoering in het reguliere programma voor toezicht en handhaving iets achterblijft op de raming. ODH heeft al langer een programmatische aanpak, met planmatige controles en hercontroles.

Veiligheidsregio Haaglanden
Ook de veiligheidsregio Haaglanden speelt een rol bij handhaving. De gemeente Delft geeft al een aantal jaar brandveiligheid bij studentenhuisvesting mee aan de VRH als lokale prioriteit. Er worden steekproefsgewijs en informatiegestuurd controles uitgevoerd.

Andere vormen van toezicht en handhaving
De rapportage besteedt nauwelijks aandacht aan andere beleidsterreinen waar toezicht en handhaving in de leefomgeving speelt, denk aan het handhaven van de regels uit de APV (evenementen, terrassen, geluidsoverlast horeca, parkeren). Hierover wordt in dit jaarplan niet gerapporteerd, los van de betrokkenheid van ODH (geluidsoverlast bij horeca en evenementen) die wel de revue passeert.

Voor het jaarplan, zie hier.